Χελιδόνια, Χελιδονίδες (Hirundinidae) - Οι προάγγελοι της Άνοιξης. 
Τα χελιδόνια είναι από τα πλέον γνωστά μεταναστευτικά πουλιά που κατακλύζουν από τις αρχές του Μάρτη την χώρα μας αλλά και άλλες Μεσογειακές χώρες προκειμένου να αναπαραχθούν και στις αρχές του φθινοπώρου συγκεντρώνονται κατά δεκάδες εκατοντάδες σε σμήνη και μεταναστεύουν με θεαματικό τρόπο προς τα θερμά κλίματα της Αφρικής, για να επιστρέψουν και πάλι στα γνώριμα εδάφη την επόμενη Άνοιξη, διανύοντας μεγάλες χιλιομετρικές αποστάσεις.Αξιοθαύμαστο είναι ότι τα πανέξυπνα αυτά πουλιά, επιστρέφουν πάντα στην ίδια φωλιά γνωρίζοντας ότι εκεί θα βρουν τις ιδανικές συνθήκες για την διαβίωσή τους.
Επιστήμονες που έχουν μελετήσει τα πουλιά αυτά, έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι διαθέτουν ένα εσωτερικό ρολόι συγχρονισμένο με την κίνηση του ήλιου καθώς και μια μαγνητική πυξίδα και χρησιμοποιώντας τον ήλιο, τα αστέρια και τη σελήνη καταφέρνουν να προσανατολιστούν με ακρίβεια διατηρώντας σταθερή πορεία και αναγνωρίζοντας κάποια τοπικά σημεία αναφοράς, επιστρέφοντας στην δική τους φωλιά.
Ο ερχομός είναι πάντα ευπρόσδεκτος από τους ανθρώπους των πόλεων και διασκεδάζουν πολύ με τα ακροβατικά τους πετάγματα. Λίγες είναι οι περιπτώσεις που οι άνθρωποι καταστρέφουν τις φωλιές τους για να μην λερώνουν τα μπαλκόνια τους! Αναγνωρίζοντας τον ρόλο τους και την σπουδαιότητάς τους στην τροφική αλυσίδα, εφευρίσκουν τρόπους να επιλύουν το πρόβλημα, βάζοντας μια γλάστρα ακριβώς κάτω από την φωλιά!
Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι υπάρχει μόνο ένα είδος χελιδονιού. Όμως η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν αρκετά διαφορετικά είδη με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Διαφέρουν όχι μόνο στο χρωματισμό του φτερώματος και στο σχήμα τους, αλλά και στον τρόπο που κατασκευάζουν την φωλιά τους καθώς και από τον τόπο που συναντώνται.
Γενικά είναι μικρόσωμα στρουθιόμορφα πουλιά, ιδιαίτερα ευκίνητα, με αεροδυναμική σιλουέτα, με μυτερές φτερούγες, διχαλωτή ουρά, και μικρό ράμφος αλλά μεγάλο στόμα και μικρά πόδια. Και τα δύο φύλα είναι παρόμοια.
Όλα τα είδη κατασκευάζουν με επιδεξιότητα φωλιές από σβόλους λάσπης τους οποίους ανακατεύουν με σάλιο και άλλα υλικά όπως άχυρο. Για την κατασκευή της φωλιάς απαιτούνται από 700 – 1500 σβόλοι περίπου και η κατασκευή της μπορεί να κρατήσει από 6 εως και 18 ημέρες.
Όλα τα είδη στρώνουν την φωλιά τους εσωτερικά με πούπουλα ή μικρά χόρτα και κατά την αναπαραγωγική περίοδο μπορούν να εκτρέψουν μέχρι και δυο γενιές. Μετά το χτίσιμο της φωλιάς που επιμελείται μαζί το ζευγάρι, η θηλυκιά γεννάει 4-5 αυγά τα οποία και επωάζει για 2 εβδομάδες. Το αρσενικό αναλαμβάνει το τάισμα της θηλυκιάς και στη συνέχεια και οι δύο γονείς αναλαμβάνουν εξίσου την φροντίδα των νεοσσών. Σε 20 περίπου μέρες οι νεοσσοί έχουν απογαλακτιστεί πλήρως και ετοιμάζονται για τις πρώτες τους πτήσεις. Έτσι εξοικειώνονται και γνωρίζουν την περιοχή τους για να την αναγνωρίσουν εύκολα την επόμενη χρονιά.
Ένας από τους σπουδαιότερους λόγους που τα χελιδόνια είναι τόσο χρήσιμα πουλιά είναι ότι διατρέφονται σχεδόν αποκλειστικά με έντομα, τα οποία και συλλαμβάνουν κυρίως κατά την πτήση τους μιας και είναι κατʼ εξοχήν εναερόβια πτηνά. Ο κάθε σβόλος εντόμων που βρίσκουν για να θραφούν οι ίδιοι αλλά και οι νεοσσοί τους περιλαμβάνει μέχρι και 50 διαφορετικά έντομα, όπως μύγες, κουνούπια κτλ
Τα χαρούμενα τιτιβίσματα τους και τα χορευτικά τους φτερουγίσματα τα κατατάσσει στα πιο αξιαγάπητα πουλιά. Η πατρίδα μας έχει να αναδείξει ένα πλούτο τραγουδιών, παραμυθιών και ιστοριών αλλά και ένα πλήθος από ήθη και έθιμα σχετικά με τα χελιδόνια.
Η οικογένεια αποτελείται από τα εξής είδη.
Σταυλοχελίδονο (Hirundo rustica)
Το Σταυλοχελίδονο αγγίζει τα 21 εκατοστά και προτιμά τις αγροτικές περιοχές, χτίζοντας την μεγαλόσχημη, ανοιχτή, καλαθωτή φωλιά του...
Μιλτοχελίδονο (Hirundo daurica)
To Μιλτοχελίδονο είναι από τα πιο μεγαλόσωμα είδη χελιδονιών το μέγεθος του οποίου αγγίζει τα 19 εκατοστά. Φωλιάζει κυρίως σε βουνά και βράχια...
Βραχοχελίδονο (Ptyonoprogne rupestris)
Το Βραχοχελίδονο είναι ένα ενδημικό είδος που διαχειμάζει στην Νότια Ελλάδα. Προτιμά το υψόμετρο και φωλιάζει σε απότομους γκρεμούς και βράχους...
Ορθοχελίδονο (Riparia riparia)
Το Ορθοχελίδονο είναι το μικρότερο είδος χελιδονιού, με μέγεθος που κυμαίνεται από 12-13 εκατοστά. Συναντάται κυρίως σε κάθετες αμμώδεις...
Σπιτοχελίδονο (Delichon urbica)
Το Σπιτοχελίδονο είναι το πιο γνωστό είδος, σχετικά μικρόσωμο, με μέγεθος που κυμαίνεται από 13,5-15 εκατοστά, με μαύρα φτερά, γυαλιστερό μπλε-μαύρο...
