Μουστακαλής

Μουστακαλής, Πάνουρος, Καλαμογιαννίτσαρος (Panurus biarmicus)

Ο Μουστακαλής φτάνει σε μήκος σώματος από 14 έως 15,5 εκατοστά. Είναι σχετικά μικρό πουλί που ζει στις καλαμιές, με ανοιχτό κίτρινο-καφέ σώμα και ουρά. Το ενήλικο αρσενικό έχει ένα ανοιχτό γκριζομπλέ κεφάλι με ένα χαρακτηριστικό μαύρο μουστάκι και λευκή λωρίδα στο λαιμό, το κάτω μέρος της ουράς είναι λευκό. Στα ενήλικα θηλυκά όμως το κεφάλι είναι καφέ μπεζ χωρίς μαύρα γένια, ο λαιμός είναι υπόλευκος και το κάτω μέρος της ουράς είναι μπέζ. Η ίριδα και στα δύο φύλα είναι πορτοκαλοκίτρινη, ενώ οι ταρσοί και τα πόδια είναι σταχτόμαυρα. Τα νεαρά πτηνά μοιάζουν με τα ενήλικα θηλυκά, ωστόσο έχουν στο πάνω μέρος και στην μέση της ουράς μαύρο χρωματισμό, το φτέρωμά τους είναι κίτρινο μπεζ.

Please install Adobe Flash Player

Οικογένεια: Τιµαλιίδες, (Timaliidae) | Πανουρίδαι (Panuridae) | Γένος: Πάνουρος (Panurus)

Αρσενικά

Θηλυκά


Οικότοπος ενδιαίτημα: Αναπαράγεται στην Παλαιαρκτική, στις εύκρατες, μεσογειακές, στέπες και ερημικές ζώνες. Επίσης αναπαράγεται και στη νότια αρκτική ζώνη. Η κατανομή του είναι σε μεγάλο βαθμό κατακερματισμένη. Το δυτικότερο σημείο εμφάνισης είναι η Ισπανία, η δυτική Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Στα ανατολικά οι περιοχές που εκτείνεται είναι το Καζακστάν, η δυτική Μογγολία και το βόρειο τμήμα της Κίνας. Κύρια διανομή στην κεντρική Ευρώπη είναι οι παράκτιες περιοχές της βόρειας και της Βαλτικής Θάλασσας και η λίμνη Neusiedler στην Αυστρία. Η εξάπλωση του Μουστακαλή στην Ελλάδα περιορίζεται στους μεγάλους υγρότοπους της Μακεδονίας και της Θράκης. Στην Ελλάδα, ο μουστακαλής απαντάται σε όλες τις μορφές μετακίνησης, δηλαδή ως επιδημητικό και καλοκαιρινό αναπαραγόμενο πτηνό, αλλά και ως χειμερινός και διαβατικός επισκέπτης κατά τις δύο μεταναστεύσεις. Ο βιότοπός του είναι εκτεταμένοι καλαμώνες ή παρόμοιας πυκνότητας πυκνή υδρόβια βλάστηση με μικρά διάκενα όπου υπάρχει ελεύθερη επιφάνεια νερού. Για το λόγο αυτό φωλιάζουν σε υγρότοπους που δεν ξηραίνονται το καλοκαίρι. Σε όλες ανεξαιρέτως τις περιοχές, βρίσκεται εκεί όλο το έτος, ενώ λιγοστές είναι οι περιοχές που μεταναστεύει κατά τη χειμερινή περίοδο, κυρίως στην Ολλανδία και σε κάποια μεσογειακά κράτη, μεταξύ των οποίων είναι και η Ελλάδα.
Διατροφή: Τρέφεται με έντομα που πιάνει στην επιφάνεια του νερού ή στον αέρα, αλλά και με σπόρους που τους συλλέγει πολλές φορές κρεμασμένος ανάποδα στα καλάμια.
Αναπαραγωγή: Φωλιάζει σε χαλαρές αποικίες και φτιάχνει τη φωλιά του χαμηλά μέσα στα πυκνά καλάμια. Η φωλιά είναι μια βαθιά, κυπελοειδής κατασκευή αποτελούμενη από αποξηραμένα στελέχη καλάμων ή βούρλων και, επιστρωμένη με τις χαρακτηριστικές ταξιανθίες των μονοκοτυλήδονων φυτών, κάποιες φορές και με μερικά φτερά. Η φωλιά, σε συνδυασμό με τα υλικά που χρησιμοποιούνται, εναρμονίζεται με τον περιβάλλοντα χώρο και είναι δύσκολο να γίνει διακριτή ακόμη και στα μάτια έμπειρων παρατηρητών. Στη διαδικασία κατασκευής της φωλιάς συμμετέχουν και τα δύο φύλα.
Η γέννα πραγματοποιείται αργά το Μάρτιο ή στις αρχές Απριλίου αλλά, μπορεί να επαναληφθεί ακόμη μία φορά μέσα στην ίδια αναπαραγωγική περίοδο (στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν αναφερθεί μέχρι και 4 ωοτοκίες). Αποτελείται από 5-7, περιστασιακά μέχρι και 12 μικρά αυγά, διαστάσεων 17,6Χ14 χιλιοστών και βάρους 1,9 γραμμαρίων περίπου, από τα οποία το 6% είναι κέλυφος. Στην επώαση συμμετέχουν και τα δύο φύλα και διαρκεί 12-13 ημέρες περίπου.
Είναι εξαιρετικά κοινωνικό είδος και αμέσως μετά την αναπαραγωγή σχηματίζει μικρά σμήνη και νέα ζευγάρια, που παραμένουν πιστά εφ’ όρου ζωής. Μάλιστα, αυτά τα σμήνη μπορεί να φθάσουν και τον αριθμό των 200 πουλιών, αλλά διαλύονται κατά την άνοιξη που αρχίζει η αναπαραγωγική περίοδος, για να επανασχηματιστούν αμέσως μετά. Είναι είδος που κελαηδάει όλο τον χρόνο, ακόμα και το χειμώνα.
Υποείδη:
Panurus biarmicus biarmicus Δ, ΔΚ και νότια Ευρώπη, ανατολικά μέχρι την Δ Πολωνία και νότια μέχρι την Ιταλία, την Ελλάδα, τη ΝΔ Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν. Οι βορειότεροι πληθυσμοί κατεβαίνουν ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος σε περιοχές της Ολλανδίας, της Ιταλίας, των Βαλκανίων (Ρουμανία, Βουλγαρία, Μαυροβούνιο Ελλάδα) και της Κύπρου.
Panurus biarmicus russicus ΑΚ και Α Ευρώπη (Ν Λιθουανία, Πολωνία και Λευκορωσία, νότια προς Α Αυστρία, [[ΒΑ Κροατία, ΒΑ Βοσνία Ερζεγοβίνη, Β Σερβία, Μαυροβούνιο, Β και Α Βουλγαρία), νότια μέχρι την Κ Τουρκία, ανατολικά προς Α Ασία (Ν της λίμνης Βαϊκάλης, ΝΔ Σιβηρία, Καζακστάν, Μογγολία, και Κίνα. Πολλοί πληθυσμοί από τη Μογγολία μεταναστεύουν νότια προς ΒΑ Κίνα, ενώ οι δυτικότεροι πληθυσμοί προς Β Ιράν (περιοχές Κασπίας) και ΒΑ Αφγανιστάν.
Διάφορα

Μόνο στην Ευρώπη ο πληθυσμός κυμαίνεται από 490.000 έως 960.000 πουλιά, σύμφωνα με την IUCN. Το είδος θεωρείται ως εκ τούτου "ότι δεν διατρέχει κίνδυνο". Ο αναπαραγόμενος πληθυσμός υπολογίζεται στη Γερμανία 1400 - 2700 αναπαραγωγικά ζευγάρια, στην Αυστρία, μεταξύ 3000 με 6000 αναπαραγωγικά ζευγάρια, ο πληθυσμός αναπαραγωγής στην Ελβετία εκτιμάται σε μεταξύ τριάντα και σαράντα αναπαραγωγικά ζευγάρια.
Ο μουστακαλής κινείται αδιάκοπα, με χαρακτηριστικές αναρριχητικές ικανότητες πάνω στα καλάμια των οικοτόπων του και σπάνια ακινητοποιείται για πολύ λίγο στην κορυφή των φυτών.
Πετάει κυματιστά με την ουρά του απλωμένη σαν βεντάλια και ακροβατεί με επιδεξιότητα πάνω στα καλάμια. Στο έδαφος, κινείται πάντοτε στις ρίζες των καλαμιών, δίνοντας την εντύπωση ποντικού, συνήθως κατά τη διάρκεια του χειμώνα ή όταν επικρατούν δυνατοί άνεμοι, ειδάλλως ανεβαίνει μέχρι την κορυφή τους.
Στην Ελλάδα απαντάται το υποείδος Panurus biarmicus biarmicus (Linnaeus, 1758).
Ο Μουστακαλής γενικά θεωρείται από πολλούς ορνιθολόγους ότι είναι το μοναδικό είδος της μονοτυπικής οικογένειας Πανουρίδες (Panuridae).

Κείμενο: Ζιάκας Ηλίας

Ετικέτες: Πουλιά

Ευχαριστούμε που διαβάσατε την ανάρτηση Μουστακαλής